1-İDARİ BAĞLANTILARI SEBEBİYLE
Cumhuriyet öncesi yıllarda bugünün çevre illerine bağlı olan ŞEBİNKARAHİSAR, ÇAYIRLI, İSPİR, KOV, ŞİRAN, KELKİT, KÖSE adlı beldeler ve ERZURUM İl merkezi Bayburt Sancağı’na bağlıymış. İlerleyen yıllarda Erzurum Beylerbeyliği yapılmış ve Bayburt Sancağı Erzurum’a bağlanmış.
Sonraki yıllar Bayburt Kalesi’nin korunaklı ve çok güvenli olması sebebiyle, Erzurum Beylerbeyi ailesiyle birlikte Bayburt Kalesi’ne taşınmış ve bölgesini buradan yönetmiş. Bu sebeple olmalı ki Bayburt, bölgede Paşa Sancağı olarak da anılmış.
Bir zaman sonra Ülkede Cumhuriyet ilan edileceği, yönetim şeklinin değişeceği ve Sancakların Vilayet yapılacağı konuşulur olmuş. Durumdan endişe duyan Beylerbeyi, otağını apartopar toplayıp tekrardan Erzurum’a dönmüş ve Bayburt’u da kendi hükmü altına almış. Konuşulduğu gibi olmuş ve 29 EKİM 1923 de CUMHURİYET ilan edilip, Sancaklar lağvedilerek VİLAYET yapılmış.
Böylece 1000 lerce yıl öncesinin kadim şehri olan Bayburt, 1927’ye kadar Erzurum’a 15.06.1989’a kadar da 16.yy’da maden yakınlarında şehirleşerek tarih sahnesine çıkmış olan Gümüşhane’ye ilçe yapılmış. Bu vakte kadar Bayburt Sancağı’na bağlı olan yerler de köyleriyle birlikte çevre illere bağlanmış. Böylece 65.000 nüfus ve 180 köyü ile Vilayet olmayı düşleyen Bayburtlu, 62 yıl sürecek olan Gümüşhane bağlantısıyla, duraklama devrini yaşar olmuş.
Temmuz 1989 da Erzurum’un Nörkah (Pazaryolu) belde halkı, yıllardır ihtiyaçlarını karşılıyor oldukları Bayburt İline bağlanmak istemişler. Ancak doğrudan bağlanamazlar ve karşılarına referandum seçeneği çıkartılır. Şöyle ki bölge halkının bu makul isteği, Erzurum bürokratları tarafından engellenir. Zamanın İçişleri Bakanlığı da yapmış olan, Bayburt M.V. Ülkü Gökalp Güney’in gayreti ile konu en azından TBMM’ye taşınır ve Referanduma gidilir. Referandumun bir ay öncesinde ise Nörkah beldesi Erzurum’a İlçe yapılır. Ayrıca bölgede çok yoğun kulis ve baskı faaliyetleri yapılarak sandığa gidildiğinden Bayburt referandumu kaybetmiş olur.
Geçmişte Bayburt’un Sancağı ve Vilayetlik hakkı elinden alınırken, önce Erzurum’a sonra Gümüşhane’ye bağlanırken Neden referandum yapılarak kimseye sorulmamıştı? Bayburt’a tek bir belde bağlanamazken, bu şehir neden sorgusuzca bir sağa bir sola savrulmuştu?
2-VASIFLI KİŞİLERİN TERCİH EDİLMEYİŞİ SEBEBİYLE
Bayburtlu 1977-1980 dönemi Belediyeye İnşaat Yüksek Mühendisini değil, karşısındaki Tarım Teknisyenini seçmişti. Böyle yapılınca çok şeyler oldu da bunlardan yalnız bir tanesini yazacağım. Mühendis yakın ailesini de alarak bu şehirden GÖÇTÜ ve bir daha gelmedi.
3- SÖZ VERENLERDEN YATIRIM İSTENMEDİĞİNDEN
1987-2007 arası Toplam 19 yıl + 9 ay + 6 gün süre ile Bayburt M.V.’liği yapmış olan Sayın Ülkü Gökalp Güney, Bayburt Merkezde partilileriyle yaptığı bir toplantıda aynen şöyle demişti: “Yıllardır Ankara’ya geliyor ve benden ya oğlunuza ya kızınıza tayin ya da kurumlarda görevli olan bir hemşerimizin görevden alınmasını veya onun sürgün edilmesini istiyorsunuz. Bayburt için tek bir projeyle gelmediniz. Bunun için beni bir defa modollamadınız”
Eylül 2010 tarihinde Anayasa değişikliğinde (Referandum), Rize %76.09, Bayburt %85.07 oranında evet oyu vermişti.
---10.08.2014 tarihinde yapılan Cumhurbaşkanlığı seçiminde, Sayın Recep Tayyip Erdoğan’a Rize %80,57, Bayburt %80,27 oranında oy vermişti.
---01.11.2015 tarihinde Türkiye genelinde yapılan Milletvekili “TEKRAR” seçiminde ise AK Parti’ye Rizeli %75.05, Bayburtlu %72,91 oranında oy vermişti.
Rizeli onlarca “Toplu açılış” yüzünden, Bayburtlu Ülkesine yapılanlardan ötürü oy verdi.
21.10.1990 da “Adrese Dayalı Olarak” yapılan 13. Genel Nüfus Sayımında, ilimizin nüfusu 76.609 çıkmıştı. Nüfusları 100 binden aşağı çıkan iller ise artık tek milletvekili ile temsil edilir oldu ve Bayburt’un çıkaracağı MV sayısı 1’e düştü.
12 Haziran 2011'de 34 yıldan sonra "erken" yapılmayan ilk genel seçimlerde, Bayburt 1 Milletvekili çıkarmıştı. Bu duruma üzülen hemşerilerime aşağıda yazılı olanlar: “Hiç tasalanmayın, bundan sonra 2.vekilinizde benim.” Dediler.
---Recep Tayyip ERDOĞAN Başbakan, 1954 İstanbul doğumlu, 22. Dönem Siirt, 23. Dön. İstanbul MV
---Bekir BOZDAĞ Başbakan Yard.1965 Yozgat d.lu, 22. 23. ve 24. Dönem Yozgat MV
---Ali Haydar ÖNER1948 Kayseri doğumlu, 24. Dönem Isparta Milletvekili, (2011-…) 4.Bayburt Valisi
---Hakan ŞÜKÜR FETO kaçağı, 24. Dönem İstanbul Milletvekili, (2011-…)
---Uğur AYDEMİR 1967 Manisa doğumlu, 24. Dönem Manisa Milletvekili, (2011-…) Aslen Bayburtlu
---Sena KALELİ 1956 Bursa doğumlu, 24. Dönem Bursa Milletvekili (2011-…) Bayburt’tan sorumlu olan MV.
Bayburt’ta taş üstüne taş koyulmasını isteyen olmadığı sürece, bu şehir 5 değil 500 vekille temsil edilse bile asla ileri gidemeyecektir. Uzatmayayım Bayburtlu 2.vekillerinden nasıl istifade edeceğini bilemedi ama bunun yolunu bilenler, yapılan toplu açılışlarla abad oldular. İstenecek bir şey kalmayınca da “Havaalanı” istediler.
4-YATIRIMLARIN BAYBURT’TAN UZAKLARA YAPILMASINDAN
A-Bayburt’un Vilayet oluşunun öncesi 06.01.1988 de Gümüşhane’nin Arzular Beldesi’-ne Çimento Fabrikası yapıldı. Üretim için gerekli olan toprak ise, 92 km uzaklıkta olan Örence Köyü’nün Everek Hanları’ndan çıkartılıp taşındı. Taşıma toprakla fabrika dönmeyince önce Tasarruf Mevduat Sigorta Fonu'na devredildi, ardından da Aşkale Çimento’ya satıldı.
B-1974 de Gümüşhane Kooperatifler Birliği’nce, Tekke Beldesi'nde kuşburnu fabrikası yapıldı. Gereken kuşburnunun çoğu ise, Bayburt dağlarından ve derelerinden toplatıldı. Fabrikanın en az 90 km uzağına, kamyonlarla getirilen işçiler tarafından toplatılan kuşburnu için, arazi sahiplerine bir bedel de ödenmedi.
C-Araklı Yolu için çıkartılmış olan kanun, ödeneğinden tek bir kuruş dahi harcanmadan, Bayburt’un vilayet olacağı iyice kesinleştiği anlaşılınca, vilayet olma tarihinden hemen 2 ay önce İPTAL edildi.
D-1990 lı yıllardan önce, eski Terminal alanının doğusu tek kat, tek göz, bir sıra bina ve otobüs terminaline ait WC ile sınırlıydı. Buradan Erzurum Köprüsü’ne kadar yol ve nehir arasındaki alanın tamamı, Karayollarının “Bakım Evi” (İstasyonu) tarafından işgal edilmişti. Vilayet olunduğu zamanlardı; Bakımevinin Karayolları teşkilat yapısına göre “İlçe Müdürlüğü” seviyesinde kurulması gerekirken, bunun Vavuk Dağı’nın batısına, istasyonun ise Bayburt Merkezi’ne layık görülmekle hakkının yendiği anlaşılmıştı. Zaten alan terk edilirken, çıkılmamak üzere fazla ayak sürtüldüğünden, Üniversitenin yer tespiti aceleye getirilmiş ve şehrin içerisinde tamamlanmak üzere olan “Çok Programlı Lise”nin yerine sıkışmasına, lisenin iptaline sebep olunmuştu. Bayburt’un Vilayet olduğu an şehrin resmî kurumlarından %50 nin üzerinde Gümüşhane’ye tayin istenmiş olması ve kurumların bir anda boşalması da personel istihdamının adaletsiz ya-pıldığına işaretti ve Bayburt için yıkım üstüne yıkım olmuştu.
İlk derece sorumlular (MV, Vali, Belediye Başkanı, Müftü ve STK’lar) şehrimin sorunlarını görüp duymazdan geldiklerinden, gerekenler yapılmadı ve hak edilenler verilmeyip alınmadı.
Bayburt’un yakın tarihinden ve bu günlerinden yazdım, umarım şehrime deva olurum.30.11.2021
