Ahi Emir Ahmedi Zencani Hazretleri’nin Bayburt İli Merkez İlçesine bağlı Mutlu köyünde bulunan ailesinden öğrendiğimize göre Ahi
Emir Ahmedi Zencani Hazretleri’nin dedeleri Buhara’dan Bayburt’a gelmişlerdir. Bir ceylan derisi üzerine yazılı olan ilk silsilenamelerininde seferberlik nedeniyle yitirilmiş olduğunu öğrenmiş bulunuyoruz. Yine sözkonusu ailede bulunan belgelerden öğrendiğimize göre :Ahi Emir Ahmedi Zencani Hazretleri’nin adı tam olarak şöyle geçmektedir: “Ahi Emir Muhammed ibn Ahi Emir Ahmedi Zencani El Bayburdi Hazretleri...” Hicri 716 ( Miladi 24 Nisan1316 günü ) Çelebi Celaleddin Arif ile Bayburt’a gelen Ahmed Eflaki’nin “ Ariflerin Menkıbeleri” adlı eserinden anladığımıza göre bu dönemde Ahi Emir Ahmedi Zencani El Bayburdi Hazretleri’nin bölgedeki tüm Ahilerin (Belki tüm halkın) Başkanı (Emiri) olduğu, manevi yönden Mevlana Hazretleri’ne olan bağı nedeniyle de O’nun Doğu’daki temsilcisi olduğu, yani Mevlana ile aynı dönemde :Ahilikle Mevleviliğin birlikteliğinin de gerçekleştiği bir il durumunda idi Bayburt.
Ahi Emir Ahmedi Zencani Zaviyesi
Ahi Emir Ahmedi Zencani Hazretleri’nin adını taşıyan Zaviyesi , şimdiki Kadızade Mahallesi,(Eski Kız Sanat Okulu’nun bir dönemler kirada bulunduğu) Endüstri Çarşısı’nın Kuzey kesimindeki yerde bulunmaktaydı.
Buradaki zaviyede “dini ilimler,İslam ahlakı,fen ilimleri” öğretilir, ayrıca yolcuların barınmalarını sağlayarak,yiyip içmeleride karşılanırdı.Zaviyede bulunan Kur’an-ı Kerim, post, tesbih gibi eşyalar Cumhuriyet dönemine kadar ulaşmıştı... (
Ahi Emir Ahmedi Zencani’nin Kabri
Ahi Emir Ahmedi Zencani’nin kabri (önceden) kendi adı ile anılan : “Ahmedi Zencani Mahallesi”nde,Semerciler Caddesinin yukarısındaki Çarşıbası’nda bulunan “Kadı paharı” karşısında ,“Mescit arsasında” bulunmaktaydı.
Bayburt Vakıf Müdürlüğünün kaldırıldığı yıllarda satışları yapılan mescitlerden birisi olan bu mescidin arsasıda böylelikle özel mülkiyete geçmiştir.Kendisinin yaptırmış olduğu mescidinin arsasında yer alan kabrinin sökülüp,kemiklerinin buradan atılmasına kimse birşey söylememiştir.
Eski Ahmedi Zencani Mescidi’nin bahçe bölümünde yer alan kabir, toprağın dışarı atılması anında sökülüp yok edilmiş, kemikleri dahi toprakla birlikte gitmiştir. Sözkonusu kemiklerin toplanarak Şehit Osman Dağı’nda bir yere gömüldüğünü söyleyenler olduğu gibi,toprakla birlikte “Patates Meydanı”na döküldüğünü söyleyenler de olmuştur.
Çok acı olan gerçek şudur ki : Ahi Emir Ahmedi Zencani Hazretleri’nin kendisinin yaptırdığı, vakıflarla beslediği mescidi elden çıktığı gibi, aynı mescidin bahçesinde (arsası üzerinde ) bulunan kabrini bile yerinde tutamadık, kazıp attık dışarıya... Ne bir tepki gösterildi, nede ilgi duyuldu bu olaya karşı....
Ahi Emir Ahmedi ZeMcani Türbesi
Şeyh Hayran Hazretleri’nin haziresinden Tuzcuzade Mahallesi’ne doğru biraz daha ilerlediğimizde, Danişmendiler Caddesi kenarında sol tarafta Selçuklu dönemi yapısı olduğu görünümü veren bir türbe bulunmaktadır.Bu türbenin halk arasındaki adı: “kümbet”tir.Bu kümbetin planı şöyledir: Alttarafta kare olan temelin üsttarafı sekizgen bir görünüm almaktadır.Batı yönüne açılan (Şehit Osman Dağı’na bakan)bir kapısı vardır.Türbenin kapısına iki yandan ( Kuzey-Güney ) taş merdivenlerle çıkılmaktadır. Kümbetin dou,güney,kuzey yönlerinde üç tane (dikdörtgen görünümlü) pencere yer almaktadır.
Türbenin alttarafında kabir bölümü ( odası ) bulunmakta olup, burada önceleri 6-?7 tane mezarın yer almaktaydı.Burası Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce restore edilirken buradaki kabirlerin bozulduğu bilinmektedir.
Alt odada birisi doğuya,diğeri ise güneye bakan iki tanede ışıklık yer almaktadır.Burada yatan kişilerin Ahmedi Zencani’nin “ altı oğlu ve müridi ” olduğu sanılmaktadır.Bayburt’ta eskiden “ ayaklı tarih ” olarak adlandırılan kişiler burasının adına: * AHMEDİ ZEMCANİ * demekteydiler. Burada geçen “ M ” harfinin taşıdığı anlam ayrıca araştırılmalıdır. Bu acaba : “ mahdumları ” anlamınamı gelmektedir ?
* Ahmedi Zencani Yanan Fırına Giriyor
Erzurum beldesinden bir möhtedi Bayburt’a geliyor bu adam dini tartışmalar yaparak bütün Erzurum beldesini “habdetmiş” Bayburd’a gelir gelmez buradaki vatandaşlarla dini konularda tartışmaya başlıyor, milleti dininden döndürüp,onları kandırmaya çalışıyor, kendisi inkarcı zaten... Ahmedi Zencani ile bahse giriyorlar. Möhtedi: “-Bir fırın yaktıralım, fırına girelim,kimin dini hak ise o yanmaz...”diyor.O arada Ahmedi Zencani abdestini alarak yanmakta olan fırına giriyor. Durumu gören möhtedi kaçmaya başlayınca halk tarafından yakalanarak linç ediliyor. Ahmedi Zencani de yanan fırından sağ-salim çıkıyor.
(Anlatan:Ahi Emir Ahmedi Zencani’nin Torunu Hüsnü OKUR)
* Kedi Gayrimüslimi Saymamış
Kümbetin yanında bir tekke varmış. Buraya giden gelen herkese bedeva yemek verilirmiş. Bu tekkede bir de kedi varmış ki, bu kedi “Misafirhane”ye gelen konukların sayısını “Aşhana”ya girip, işaretle bildirir, yemeği yapanlar da konukların sayısınca yemek yapıp getirirlermiş. Bir defasında, diyelim ki dört kişi konuk gelmiş ama, kedi üç kişinin geldiğini işaret etmiş. Bakmışlar ki kedi ilk olarak da olsa yanlış söylemiş, nedenini araştırmaya başlamışlar, öğrenmişler ki, konukların birisi gayrimüslim imiş...
( Anlatan Hüsnü OKUR )
* Kedi Mezarı
Ahmedi Zencani’nin tekkesinde bulunan kedi, bir gün yandım-yandım olmuş... Bir şeyler anlatmaya çalışmışsa da , kimse bir şey anlamamış. Hayvan çok rahatsız olmuş, yemek yenmek üzere iken kedi hızla atlayarak, kaynayan kazanın içerisine düşmüş. Kedinin içerisine düşmesiyle pis olan yemek kazanının yemeğini dökmüşler ki, ne görsünler; yemeğin içerisinde koskocaman zehirli bir yılan... Haşlanarak ölen bu kedi için kümbette bir mezar yapılarak buraya gömmüşler.
( Anlatan Cemal KOÇER )
Yazi dizisinin tamamı Sayın Veysel GiDER' e aittir. Her Hangi bir internet sitesinde kullanılması yasaktır.
